Kelime anlamı olarak “değişim” anlamına gelen takas, bir mülkün başka bir mülkle değiştirilmesi anlamına gelir. Gayrimenkullerin para karşılığı değil, birbirleriyle takası için tapuda takas işlemi yapılır. Barter işleminin yapılabilmesi için gayrimenkullerin değerlerinin eşit olması gerekmez. Taraflar isterlerse gayrimenkuller arasındaki farkı nakit olarak alabilirler. Tapu daireleri gayrimenkullerin değerlerini belirlemez veya denkleştirmez. Ancak tarafların talebi üzerine tapu müdürlüğünde düzenlenecek resmi senetle aradaki farkın tahsiline ilişkin bilgi yer alabilir.
Trampanın gerçekleştirilmesi için tapuda tescil işlemi yapılması gerekir. Gayrimenkullerden herhangi birinin bağlı bulunduğu tapu müdürlüğünde işlem gerçekleştirilebilir. Trampa talebinde bulunulan tapu müdürlüğü, diğer gayrimenkulün yer aldığı tapu müdürlüğünden yetki ister. İşlemin tamamlanmasını ardından tapu müdürlüğü, diğer tapu müdürlüğüne resmi belgenin onaylı örneğini gönderir. Bu belge ile diğer müdürlük de tescil işlemini yapar.
Trampa bir sözleşmedir, karşılıklı irade beyanlarıyla kurulur. Takas ise borcu sona erdiren tek taraflı hukuki işlemdir. Bu kapsamda birbirilerine karşı hem borçlu hem de alacaklı durumda olan kişilerden biri tek taraflı irade beyanıyla borçların ya da alacakların karşılıklı olarak sonlandırılmasını isteyebilir. Taraflar dilerse takas sözleşmesi de kurabilir. Karşılıklı borçlardan hangisi daha az ise borçlar o oranda son bulur.
Taraflar karşılıklı olarak hangi mal ya da hakları devredeceğini belirtir. Bu sözleşmenin konusunu oluşturan mal ya da haklardır. Kurulan ilişkinin trampa sözleşmesi olduğu belirtilir. Bunun dışında sözleşme serbestisi gereği yetkili kılınan mahkeme, cezai şartlar, karşılıklı yükümlülükler gibi hususlar sözleşmeye eklenebilir.
Tapuda takas işlemini gerçekleştirmek için tarafların ibraz etmesi gereken belgeler şunlardır:
İşlemin gerçekleştirilmesi için tapu harcı ve döner sermaye ücretinin ödenmesi gerekir. Rayiç bedeli yüksek olan gayrimenkul esas alınarak her yıl belirlenen tapu harcı oranında ödeme yapılır. Taraflar rayiç bedelden yüksek bir gayrimenkul değeri belirtilirse de bu bedel üzerinden tapu harcı hesaplanır. Döner sermaye ücreti ise her yıl döner sermaye işletmesi tarafından belirlenen tarifeye göre ödenir.
